#EDielaShqiptare nga #ArditGjebrea prej vitit 2008 në #TvKlan, programi më popullor në të gjitha familjet shqiptare çdo të dielë. Një program i cili përfshin një fashë orari maratonë, prej 6 orësh transmetim.

Të ftuar:
Prof. Asc. Dr. Izela Tahsini, psikoterapiste, pedagoge ne Departamentin e Punes Sociale dhe Politikave Sociale
Dr. Gentiana Qirjako – Eksperte ne Insitutin e Shendetit Publik
Eglantina Lula – Prind
Andi Rabiaj- Drejtues i “Zeri i te rinjve”

#gjenerataalfa #tvklan #edielashqiptare #arditgjebrea #shqiperi #tv# edukateseksuale #konsent #kontraceptiv #shtatzani #marredhenie #sst #abort #adoleshente

“Nëse s’e bën, shihesh si dështak”/ Të rinjtë para raporteve intime: Djemtë mburren, vajzat e fshehin

Diskutimi mes prindërve dhe adoleshentëve për marrëdhëniet seksuale mbetet një nga temat e vështira dhe të sikletshme për të dyja palët. Të rinjtë përpiqen të mësojnë nga burime të tjera, të ndikuar edhe nga kureshtja e moshës dhe kjo sjell edhe pasoja siç mund të jetë kryerja e tyre herët.

Mjekja Lindita Myzyri shpjegoi në një insert të shfaqur në “Gjenerata Alfa” se raportet e para intime lindin që prej moshave 13-14 vjeç. Në studion e rubrikës të së “Dielës Shqiptare” në Tv Klan, diskutimi vazhdon dhe Esio e Ilda mbajnë qëndrime të ndryshme.

Esio thotë se është tashmë e normalizuar dhe për djemtë, një formë mburrjeje përpara shoqërisë. Ilda mbron tezën se përgjithësisht kjo fshihet mes të rinjve, e kryesisht nga vajzat.

Ardit Gjebrea: A është normalizuar fillimi i hershëm i marrëdhënieve intime?

Esio: Unë personalisht mendoj që fatkeqësisht, po sepse sot kjo është kthyer në një formë mburrjeje e cila vazhdimisht dhe qoftë në mënyrë të qëllimshme, qoftë në mënyrë të paqëllimshme është e organizuar si nga mediat, si nga shoqëria, si nga muzika, si nga gjithçka.

Ardit Gjebrea: Ka presion shoqëria?

Esio: Patjetër. Përsëri ka presion sepse siç thashë, kjo është një formë mburrjeje dhe në qoftë se nuk e bën, shihesh si një dështak, si një i dështuar, si një njeri i mbaruar në zhargon.

Ilda: Nuk jam plotësisht dakord me thënë të drejtën që të rinjtë shihen në një formë të caktuar nëse nuk përfshihen në aktivitete të tilla nëse kanë kaluar një moshë të caktuar. Kam idenë se të rinjtë kanë atë tendencën për të fshehur këtë fakt nga të rinjtë e tjerë, nuk janë aq transparentë dhe të ekspozueshëm sa u përket informacioneve të tilla.

Ardit Gjebrea: E fshehin apo mburren se po thoni dy gjëra të ndryshme?

Ilda: Dy gjëra të ndryshme sepse Esio është djalë dhe unë jam vajzë.

Ardit Gjebrea: Çunat mburren, gocat e fshehin?

Ilda: Patjetër që po, por do të thoja që nuk vjen vetëm nga presioni por edhe nga mospasja e informacionit dhe kurioziteti. Sigurisht që nëse ne nuk kemi një kurrikulë zyrtare në shkollë që të mësojmë për këtë gjë, ne do të shtyhemi ta marrim informacionin nga burime të tjera të pasigurta, të cilat shumë lehtësisht janë të manipulueshme dhe informacioni aty mund të jetë i gabuar.

Ekspertja e Institutit të Shëndetit Publik, Gentiana Qirjako shpjegon përmes shifrave se konstatimi i Ildës është i saktë. Djemtë 15-vjeçarë raportojnë më shumë kryerjen e marrëdhënieve intime krahasuar me vajzat.

Gentiana Qirjako: Në studimin e fundit që kemi bërë, është një studim europian që bëhet në të gjitha vendet e Europës, na ka rezultuar që 20% e 15-vjeçarëve janë përfshirë në marrëdhënie seksuale, por me një diferencë shumë të madhe gjinore, që do të thotë 34% e djemve të kësaj grupmoshe raportuan kryerjen e marrëdhënieve seksuale kundrejt 4% të vajzave, për t’i dhënë të drejtë pikërisht Ildës që ka ndoshta një mbiraportim nga djemtë dhe një nënraportim nga vajzat.

Si ndikojnë rrjetet sociale në marrëdhëniet e hershme/ Debati mes të rinjve

Mediat sociale janë shënjestruar prej kohësh si një nxitës të rritjes së marrëdhënieve të hershme seksuale tek adoleshentët. Për të marrë një mendim nga vetë ata, moderatori i së “Dielës Shqiptare” në Tv Klan, Ardit Gjebrea pyet të rinjtë e “Gjeneratës Alfa”.

Ohrlini mendon se meshkujt provokohen, ndërsa Renisa iu kundërvu ashpër duke i thënë se zgjedhja e dikujt s’mund të kthehet në një justifikim për personin që konsumon përmbajtjen.

Ardit Gjebrea: Sa ndikojnë dhe sa nxisin rrjetet sociale?

Ohrlin: Ndikojnë shumë Ardit sepse në rrjete sociale gjen lloj-lloj femrash që ekspozojnë trupin e tyre dhe për ne meshkujt, po flas për ne meshkujt, nga perspektiva ime, provokohemi shumë, tërhiqemi nga këto lloj imazhesh dhe këto na bëjnë që të fillojmë një jetë seksuale.

Renisa: Fakti që dikush zgjedh të ekspozojë pak më shumë apo pak më pak në rrjete sociale, nuk e bën atë të jetë as lloj e lloj, as lloj e soj a ku di unë sesi Ohrlin e percepton në optikën e tij. Sesi ne zgjedhim të qasemi, qofshim femra, qofshin meshkuj, në rrjete sociale, nuk i bën ata tabelë qitjeje për t’i sulmuar ne ata se ata na nxisin dëshira seksuale apo ku di unë çfarë lloj dëshirash se ne i bie të hasemi dhe shohim shumë e më shumë lloj gjërash në telefon dhe i bie të themi që unë u nxita për të bërë këtë, unë u nxita për të bërë atë se më nxiti një pamje që unë pashë në telefonin tim, kështu që këtu nuk më duket e arsyeshme.

Ardit Gjebrea: Kështu janë si ty, të gjithë të rinjtë? Nuk ndikohen nga rrjetet sociale?

Renisa: Është qasje personale por edhe forma sesi ne zgjedhim që qasjet personale t’i prezantojmë dhe t’i tregojmë para të tjerëve, duhet të jetë e kujdesshme dhe e moderuar.

Prindi mëson që adoleshenti ka kryer marrëdhënie seksuale, si të veprojë?

Fokusi i bisedës  në “Gjenerata Alfa” vërtitet rreth frikës dhe rrezikut nga raportet intime në moshë të hershme. Kjo temë krijon një ngërç në diskutimin mes prindërve dhe fëmijëve pasi për të dyja palët është një terren jo i lehtë, por ka mënyra sesi mund të flitet që adoleshentët të arrijnë në mënyrë të sigurt në atë pikë.

Ilda ndau eksperiencën e saj me të rinjtë e tjerë të rubrikës të së “Dielës Shqiptare” në Tv Klan dhe tha se prindërit i kanë folur përmes bisedave të përditshme, pa e bërë situatën të sikletshme. Psikoterapistja Izela Tahsini thotë se prindërit duhet ta nisin gradualisht e të kërkojnë ndihmë kur kanë nevojë. Njëkohësisht, nëse gjenden para faktit të kryer, duhet të kenë kujdes me reagimin.

Izela Tahsini: Ta fillojmë me edukimin seksual që herët, gradual, atë që u tha si në mënyrë të natyrshme, si pjesë e bisedave të përditshme, të kërkojmë ndihmë si prindër kur nuk mundemi nga punonjësi social, nga prindër të tjerë, nga kolegë të tutë, është e rëndësishme për sa u përket prindërve. Nga ana tjeter, prindërit s’duhen lënë vetëm në këtë sepse shkolla është një vend shumë i madh për të punuar gjithashtu.

Ardit Gjebrea: Tani ju thatë që mosha 14-16 vjeç është moshë e hershme. Nëse kjo ndodh, çfarë duhet të bëjë prindi?

Izela Tahsini: Nëse e merr vesh, duhet ta pranojë që kjo ka ndodhur. Të mos kërcënojë, të mos bëjë panik. Duhet të sigurohemi si ka shkuar, a ka pasur konsent, ka qenë një bashkëmoshatar apo dikush i rritur? Se ne folëm për të rriturit, por çdo i rritur që bën marrëdhënie seksuale me dikë nën 18 vjeç, po bën diçka të paligjshme dhe abuzive.