Në këtë burg në lindje të Kosovës, po bëhen përgatitjet e fundit për të larguar të gjithë të burgosurit vendas dhe për të krijuar hapësirën e nevojshme për të burgosurit e huaj që do të transportohen me avion nga Danimarka.

Danimarka pritet të dërgojë 300 të burgosur në vendin ballkanik. Kjo lëvizje është e para për Kosovën dhe një veprim i kritikuar shumë nga ekspertët danezë të të drejtave të njeriut.

Shërbimi i burgjeve të Kosovës do të rindërtojë burgun e Gjilanit gjatë dy viteve të ardhshme sipas standardeve daneze para se të pranojë të dënuarit nga vendet joanëtare të Bashkimit Evropia. Therese Rytter, drejtore ligjore e Dignity, një organizatë daneze për të drejtat e njeriut ka shqetësimet e saj.

“Ka pasur akuza të besueshme për abuzim në të kaluarën. Kjo nuk do të thotë se do të ndodhë në Kosovë, por ka padyshim një rrezik në rritje në krahasim me nëse ata do të kishin qenë në një burg danez,” thotë ajo.

Departamenti Amerikan i Shtetit në raportin e tij për vitin 2023 tha se megjithëse burgjet e Kosovës përmbushnin disa standarde ndërkombëtare, dhuna mes të burgosurve, korrupsioni dhe trajtimi joadekuat për të burgosurit vazhdon. Komiteti i OKB-së kundër Torturës thotë  në një raport nga dhjetori 2023 se është I shqetësuar për aksesin e të burgosurve në kujdesin shëndetësor dhe vizitat familjare.

Parlamenti i Kosovës miratoi marrëveshjen të enjten e kaluar, për të cilën Danimarka, një vend i pasur nordik thotë se do ta ndihmojë atë të përballet me burgjet e mbipopulluara dhe mungesën e rojeve të burgjeve.

Në këmbim, Kosova, një nga vendet më të varfra të Evropës, do të marrë 210 milionë euro (228 milionë dollarë) gjatë 10 viteve të ardhshme. Asnjë person i dënuar për terrorizëm apo burgim të përjetshëm nuk do të transferohet në Gjilan, sipas ministrisë daneze të drejtësisë dhe Ismail Dibranit, kreut të burgjeve të Kosovës.

 “Është gjithashtu e rëndësishme të dihet se nuk do të ketë individë që janë dënuar me akuza për terrorizëm, nuk do të ketë individë që kanë burgim të përjetshëm. Ne nuk do të kemi askënd që ka ndonjë problem të rëndë shëndetësor ose të tjerë që vuajnë nga ndonjë problem psikiatrike. Njerëz si ne do të ketë në institucionet tona korrektuese si në Dubravë apo në Smrekovnicë. Këta janë individë që janë lehtësisht të menaxhueshëm për sistemin tonë.”

Por çfarë përfitimesh ka Kosova nga kjo marrëveshje?

 “Përveç përfitimit material që do të marrim rreth 210 milionë euro për dhjetë vjet, më shumë se i gjithë buxheti vjetor i sistemit korrektues duke përfshirë 1700 persona të burgosur dhe 1700 të tjerë që punojnë në këtë institucion, do të kemi mundësi të marrim dhe mësoni nga praktikat më të mira të sistemit danez të burgjeve.”

Gardianët kosovarë të burgut do të marrin trajnime nga autoritetet daneze për të siguruar që trajtimi i të burgosurve të përmbushë standardet daneze dhe ndërkombëtare të të drejtave të njeriut, tha ministria daneze e drejtësisë.

Por ekspertët e të drejtave të njeriut nuk janë të bindur.

“Një kurs dy mujor nuk e ndryshon sjelljen,” thotë Therese Rytter.

Rinor Behluli, i cili jeton afër burgut në fshatin Pasjak, thotë se për të nuk ka rëndësi se nga vijnë të burgosurit. “Për ne janë të njëjtë. Ato nga Kosova apo nga Danimarka janë të njëjtë për ne. Qofshin nga Danimarka, Anglia apo nga gjetkë, ata janë njerëz të dënuar që nuk mund të thuash se janë njerëz shumë të mirë. Për ne problemi kryesor është rruga. Të gjithë furgonët e policisë, makinat e tyre apo makinat e vizitorëve kalojnë nëpër rrugën e fshatit tonë. Ata premtojnë se do të ndërtojnë një rrugë tjetër, por ata përdorin rrugën tonë dhe lëvizin shumë shpejt.”

Pasi të kenë vuajtur dënimin, të burgosurit do të largohen nga Kosova.

Klan News