27 Janari shënohet në kalendar si Dita Ndërkombëtare e Holokaustit, një nga masakrat më të mëdha në historinë e njerëzimit. Kjo datë e përcaktuar nga Asambleja e Përgjithshme e OKB-së, në nderim të viktimave të Holokaustit, përkon me përvjetorin e çlirimit të kampeve të vdekjes, Auschwitz-Birkenau nga forcat sovjetike në vitin 1945.

Sot në programin “Historia ime” në Tv Klan ishte i ftuar Amos Dojaka, i cili është pasardhës i një familjeje hebraike. Në studio, ai ka rrëfyer se gjyshja e tij ishte nga Çekosllovakia dhe dy muaj para Luftës së Dytë Botërore, ajo u vendos në Shqipëri me burrin e saj. Gjithë familja e saj u zhduk në kampin famëkeq të Auschwitz dhe vetëm gjyshja e tij arriti të mbijetonte sepse u strehua në Shqipëri.

Mirela Milori: Amos ke një emër tipik izraelit, hebre?

Amos Dojaka: Po është e vërtetë! Është një emër tipik izraelit, që gjyshja ime që ndjesë pastë, se nuk jeton më, ma ka vënë këtë emër që atëherë.

Mirela Milori: Më trego pak për gjyshen tënde?

Amos Dojaka: Gjyshja ime është hebreje, vjen nga Çekosllovakia. Ka lindur dhe është rritur në Çekosllovaki. Nga Çekia ka ardhur në Shqipëri dy muaj para Luftës së Dytë Botërore. Në Çeki ajo njohu një shqiptar. U njohën së bashku dhe erdhën në Shqipëri për të banuar.

Mirela Milori: Pra ishte gjyshi juaj?

Amos Dojaka: Po gjyshi im nga ana e mamasë!

Mirela Milori: Pra vijnë në Shqipëri dy muaj para Luftës së Dytë Botërore? Vendosen në Tiranë?

Amos Dojaka: Po, vendosen në Tiranë dhe vazhdojnë një jetë të tillë derisa vijnë dhe gjermanët në Shqipëri, në ’43. Në këtë periudhë u bë pak e rrezikshme qëndrimi i gjyshes në Tiranë, pavarësisht se njerëzit rreth nesh ishin shqiptarë. Por për të qenë akoma dhe më të sigurt, gjyshja lëvizi në Milot dhe pastaj nga Miloti në Dibrën e Madhe. Aty qëndroi deri për një farë kohe, sa ra qetësi. Kjo ishte mundësia që ajo t’i shpëtonte kësaj ndjekje të nazistëve të asaj kohe.

Mirela Milori: Sa motra dhe sa vëllezër kishte gjyshja juaj?

Amos Dojaka: Kishte dy motra dhe një vëlla tjetër. Gjyshja pati fatin që shpëtoi sepse e gjithë familja u zhduk në kampin famëkeq të Auschwitz-it.

Mirela Milori: Pra e gjithë familja dhe shpëtoi vetëm gjyshja juaj?

Amos Dojaka: Po pati fatin se erdhi në Shqipëri se ndryshe dhe ajo do kishte të njëjtin fat të keq që patën prindërit, motrat, vëllezëri, nipërit, mbesat. Janë zhdukur gati 15 vetë.

Mirela Milori: Dua të di momentin kur ajo e humbi kontaktin si e tregon? Se normalisht do kenë patur me letra deri në njëfarë kohe, po më pas kur erdhi nazizmi si komunikonte me familjen e saj?

Amos Dojaka: Herë pas here gjyshja merrte letra nga e ëma, i ati, nga vëllezërit, por pastaj u shkëput dhe diku nga fillimi i ’45 merr një letër nga komshiu i saj, ku i thotë se e gjithë familja është zhdukur në atë kamp.

Mirela Milori: Si ka qenë përjetimi i saj për këtë gjë?

Amos Dojaka: Ishte shumë përjetim i dhimbshëm, plus që në ’45 vendi u çlirua këtu dhe gjyshin e arrestuan direkte. Ka qenë një nga arrestimet e para, nëpër kampe, nëpër internime. Tani kjo grua duhet të përballonte humbjen komplet të familjes së saj dhe do kujdesej dhe për 3 fëmijët që kishte. Ishte një dramë e vërtetë, për një grua të sapoardhur në Shqipëri që dhe shqipen nuk e perfeksiononte dhe aq mirë.

Më tej, Amosi tregon se një ndihmë e madhe për gjyshen ka qenë familja tiranse e Ramazan Cacllit./tvklan.al