Si dukej një grua neandertal 75 mijë vjet më parë? Përgjigjen e kësaj pyetjeve e kanë shkencëtarët, të cilët kanë bërë një rindërtim të jashtëzakonshëm të pamjes së një gruaje neandertal kur ishte në jetë. Ky rindërtim bazohet në mbetjet e rrafshuara dhe të copëtuara të një kafe, kockat e së cilës ishin shumë të buta kur u gjetën.

Studiuesit fillimisht duhej të forconin copëzat para se t’i bashkonin ato e më pas krijuan modelin 3D, i cili shfaqet në një dokumentar të ri të BBC News të quajtur “Sekretet e Neandertalëve”.

“Unë mendoj se ajo mund të na ndihmojë të lidhemi me ata që ishin. Është jashtëzakonisht emocionuese dhe një privilegj i madh në të vërtetë të jesh në gjendje të punosh me eshtrat e çdo individi, por veçanërisht një të veçantë si ajo”, tha Dr Emma Pomeroy, një paleoantropologe nga Universiteti i Kembrixhit që mori pjesë në zbulim.

Kafka mbi të cilën bazohet modeli u gjet në shpellën Shanidar në Kurdistanin irakian. Është një vend ikonik ku eshtrat e të paktën 10 burrave, grave dhe fëmijëve të Neandertalit u zbuluan në vitet 1950.

Foto: Dr.Emma Pomeroy dhe kafka “Shanidar Z”

Më pas, në vitin 2015 kur grupi britanik u ftua nga autoritetet krude, shkencëtarët gjetën një skelet të ri të quajtur “Shanidar Z”, që përfshinte pjesën më të madhe të trupit të sipërm të individit, duke përfshirë shtyllën kurrizore, shpatullat, krahët dhe duart. Po ashtu, gjetën dhe kafkën që ishte e shtypur në një shtresë prej 2 cm e trashë, ndoshta si pasojë e një shkëmbi që kishte rënë nga maja e lartë e shpellës në të kaluarën e largët.

“Kafka ishte e sheshtë si një picë, në thelb. Është një udhëtim i jashtëzakonshëm për të shkuar nga ajo në atë që shihni tani. Si arkeolog, ndonjëherë mund të ndiheni të pavëmendshëm për atë që po bëni. Por herë pas here ju rriteni pak nga fakti se po prekni të kaluarën. Ne harrojmë se çfarë gjëje e jashtëzakonshme është”, tha profesori i Kembrixhit Graeme Barker, i cili drejton gërmimet e reja në Shanidar.

Foto: Shpella Shanidar

Me lejen e departamentit lokal të antikiteteve, copëzuat e kafkës u sollën në Mbretërinë e Bashkuar në blloqe sedimenti për të filluar procesin e mundimshëm të forcimit dhe më pas bashkimit të tyre. Përfundimi i enigmës me bashkim pjesësh iu desh një ruajtësi arkeologjik më shumë se një vit.

Kafka e rindërtuar më pas u skanua në sipërfaqe dhe një printim 3D iu dha artistëve holandezë Adrie dhe Alfons Kennis, të cilët janë të njohur për aftësinë e tyre në krijimin e përfaqësimeve anatomike të njerëzve të lashtë nga kockat dhe mbetjet e tyre fosile./tvklan.al