Festa e Krishtlindjeve shoqërohet gjithmonë me një atmosferë të veçantë, pemë të zbukuruara, drita gjithkund, këngë karakteristike. Por skena e Krishtlindjeve para 2000 vjetësh ka qenë ndryshe.

Një vit të saktë të lindjes së Jezu Krishtit nuk ka. Mendohet, sipas të dhënave të sotme, se ai nuk lindi në vitin zero, por katër deri pesë vjet para erës sonë. Në ungjillin sipas Lukës, Jezusi i Nazaretit përshkruhet si biri i Zotit, dhe i dërguari. Jo vetëm nuk ka qenë një kohë e mirë, por e rrezikshme, ajo kur ka lindur Jezusi, shpjegon arkeologu i biblës dhe teologu i njohur profesor Dieter Vieweger.

“46% e njerëzve të lindur nuk e mbijetonin vitin e parë të jetës. Mosha mesatare e jetës në pjesën lindore të Perandorisë Romake ishte 35-40 vjeç.” Sipas studiuesit që drejton Institutin Biblik-Arkeologjik në Vupertal dhe Institutin Evangjelist për Antikitetin në Aman, raprezaljet e pushtuesve romakë ishin shtuar. Edhe mbledhja e taksave ishte një barrë e vazhdueshme për njerëzit atë kohë.

Fshat i mbipopulluar, çift jotipik

Jezu Krishti lindi në Betlehem, sepse Jozefi, i supozuari baba – duhej të regjistrohej në një listë taksash në Betlehem, shkruan Lukas në „historinë e Krishtlindjeve.” Betlehemi ishte një fshat, që në atë kohë dukej se vizitohej nga shumë të ardhur nga zona të tjera. Megjithatë profesori Vieweger kufizon. „Dy të tretat e hebrejve jetonin atë kohë jashtë Palestinës. Vendasit ishin mësuar me mysafirë. Nuk ishte e panjohur që mysafirët të mund të flinin një natë në stallë me kafshët, kur nuk kishte vende të tjera. Për njerëzit e thjeshtë kjo ishte e zakonshme.”

Prandaj nuk të habit fakti që Maria dhe Jozefi nuk gjetën strehë. Një grua e re shtatzënë, dhe një burrë më i vjetër, i pamartuar, ndoshta kjo nuk i përkiste normave shoqërore të kohës, e mund të ketë qenë arsye për mosdhënien e strehës. „Nuk ishte e vërtetuar se Jozefi ishte babai. Të dy ishin vetëm të fejuar. Pra ishte e pandershme për një femër, që dukej me sy që kishte pasur jetë seksuale, para martesës”, arsyeton arkeologu.

Por edhe pse ata fjetën në një stallë, nuk mund të na japë garanci se edhe Jezusi lindi në stallë. Në Palestinë ishte e zakonshme që njerëzit flinin me kafshët nën një çati. Ajo që duhet kuptuar nga kjo kohë është se krishtërimi nuk lindi në një pallat mbretëror, thotë studiuesi.

Lindja e Jezu Krishtit

Vendlindja e shpëtimtarit të dëshiruar për hebrejtë, sipas Lukas, u kthye në një pikëpjekje për njerëz nga më të ndryshmit. Këtu bënin pjesë edhe barinjtë. Siç dihet sot, mëditësit vendoseshin në rangun e ulët të shoqërisë. Sipas profesorit Vieweger: „Më të varfrit e të varfërve, janë ata që e shohin e mësojnë së pari për lajmin e gëzuar.” Pastori evangjelist, Burkhard Weber thekson se në ungjill, Luka „ e paraqet Jezusin të tillë që ai qëndron në anën e të varfërve, të grave, të mënjanuarve, të sëmurëve.” Këto gjenden edhe në testamentin e vjetër”, thekson teologu.

Lajmëtarë të qiellit

Gjuha e ungjillit sipas Lukës nga ana stilistikore është në trendin e një kohe tjetër, thotë arkeologu Vieweger. Këtu bëjnë pjesë edhe imazhet zbukuruese, si përmendja e një morie lajmëtarësh qiellore, engjëj nga një botë e padukshme. „Për të bërë edhe më të qartë, se sa i rëndësishëm është ky fëmi i porsalindur, të krishterët e parë i kanë vënë ngjarjes gjithë këto zbukurime, një nderim që bëhej për perandorin. Jezusi lidhet me hyjnoren përmes përmendjes së shfaqjes së engjëjve, dhe për të theksuar plotfuqishmërinë e tij dhe sundimin e përjetshëm.” Sipas studiuesit mes qiellit dhe tokës ka ndodhi që nuk shpjegohen dot me arsye, që as nuk vërtetohen dhe as nuk hidhen dot poshtë. „Ndoshta këta ishin engjëj prezentë të shikueshëm, engjëj të Zotit”, thotë studiuesi.

„Por pas kësaj vijnë të mençurit, që kanë ndjekur yjësinë në firmament”, shton Dieter Vieweger. Një përmendje e tillë ka rëndësi, sepse kështu mund të përcaktohet në kohë ngjarja. Në vitet 7 dhe 6 para lindjes së Krishtit, planetët Jupiter dhe Saturn janë takuar tri herë në shenjën e peshqve. „Kjo është një e dhënë. Për njerëzit atë kohë ishte e qartë: Jupiteri, që është simbol për sunduesin botëror takon Saturnin, që nënkupton popullin hebre. Kjo e gjitha ndodh në yjësinë e peshqve, shenja për Palestinën.” Pra sipas këtij interpretimi, sunduesi botëror lind tek hebrejtë dhe në Palestinë.

Studiuesi Burkhard Weber shkon edhe më tej: Shfaqja e të urtëve, që përmendet në ungjillin e Mateut, thekson karakterin universal të ngjarjes, sipas tij. Lindja e Jezu Krishtit nuk është një ngjarje e karakterit lokal, e lidhur me Palestinën dhe popullin hebre, por me një rëndësi botërore. Shfaqja e të urtëve nga rajone të largëta, të tjera dhe ylli që qëndron mbi botën, janë shenja se lindja e Jezu Krishtit është një ngjarje për njerëzimin.”

Me rëndësi aktuale

Përmbajtja e Testamentit të Ri në bibël e thekson në shumë pjesë të saj rëndësinë e kësaj ngjarjeje për të ardhmen. Ndoshta edhe për këtë krishtërimi u bë fe botërore. Për studiuesin Dieter Vieweger nuk ka fe tjetër që e vë kaq shumë në plan të parë dashurinë – dashuria për tjetrin, dashuria edhe për armikun, falja janë norma morale ndërkohë. Më e rëndësishme sipas tij është „që përmes Krishtlindjeve merret mesazhi i një Zoti, që të udhëheq, që të qëndron pranë, që fal. “Kjo është diçka e jashtëzakonshme që nuk e shoh diku në fe tjetër”, thotë Vieweger. Ndërsa teologu Burkhard Weber thotë se me Krishtlindjet vjen mesazhi se „me lindjen e Jezu Krishtit Zoti iu afrua njerëzve në formën këtij fëmije, pra u bë i kësaj bote.”

Natë e qetë, natë e shenjtë?

Gjatë festës së Krishtlindjeve në të gjithë botën dëgjohet kënga e njohur „Natë e qetë, natë e shenjtë”. Pas asaj që dëgjuam, duket se kjo këngë nuk reflekton atmosferën dhe vështirësitë e njerëzve para 2000 vjetësh. Por sa e qetë ishte ajo natë? Për profesorin Dieter Vieweger „kur bëjmë gërmime arkeologjike në botën orientale, dëgjojmë natë për natë zhurma të ndryshme kafshësh. Qetësi të plotë nuk ke asnjëherë. Nata e qetë është një gjetje poetike e poetit Joseph Mohr në shekullin e 19-të në Salzburg”, thotë ai. Ndërsa Burkhard Weber shton se kënga „Natë e qetë, natë e shenjtë”, është një këngë që mund të këndohet shumë mirë për Krishtlindje, por që nuk e reflekton frymën e asaj kohe.

Pastori, teologu dhe gazetari Burkhard Weber ndërroi jetë më 12 dhjetor 2016 pas një sëmundjeje të rëndë. Më shumë se 21 vjet ai drejtoi seminarin teologjik të shkollës evangjeliste, Johanneum në Vupertal.

/Deutsche Welle